Yapay Zeka ile İnsan Zekasını karar verme sürecindeki etkinliklerini değerlendirmeye tabi tuttuğumuzda aralarında birçok konuda önemli farklılıklar olduğunu görüyoruz.
Yapay zeka karmaşık veri tabanındaki bilgileri işleme hızı ve miktarı insan zekasından çok daha fazladır. Yapay zeka duygulardan etkilenmez ve nesnel verileri işler. İnsan zekası ise yaşam birikimlerinden oluşan olumlu ve olumsuz deneyimlerini karar verme sürecinde ister istemez kullanır. Bilgi toplama, bilgi işleme hızı ve miktarı bakımından yapay zeka insan zekasından üstündür.
Yapay zekanın bağlamsal farkındalığı yoktur ve algoritmasına yüklenmemiş bağlamların bilgilerini algılayamaz ve çıkarım yapamaz. İnsan zekası belirsiz durumlarda sezgi ve bağlamsal bilgileri etkin şekilde işleyebilir. İnsan zekasının bağlamsal farkındalığı yapay zekadan üstündür.
Yapay zeka ancak eğitildiği alanda ve yüklenen verilerle, yeni açılımlar geliştirmeden mevcut üzerinden çıkarım yapabilir. İnsan zekası esnek ve yaratıcı yaklaşımlar ve açılımlar geliştirebilir. Soyut düşünme ve yaratıcı problem çözme yeteneğini sayesinde birçok açıdan değerlendirmeler yapabilir. İnsan zekasının esnek ve yaratıcı yaklaşımlar geliştirme konusundaki gücü yapay zekadan fazladır.
Yapay zeka teknolojik derin öğrenme teknikleriyle gelişebilir. Veriler ve algolirtamalara bağlı bu öğrenme sürecinde veri kümesiyle sınırlıdır. Deneyimlerine dayanarak veya genelleme yaparak ve özel durum farkındalığıyla çözüm getiremez. İnsan zekası öğrenme sürecinde de esnek ve uyumlu olduğundan, yaşam boyu edindiği bilgi ve deneyimleri, duygu ve sezgilerini karar verme sürecine kattığından öğrenme ve uyum kapasitesi yüksektir. İnsan zekasının değişen durumlara uyum sağlayacak esnekliği yapay zekadan üstündür.
Yapay zekanın etik ve ahlak anlayışları da ancak kendisine yüklenen veri ve algoritmalar ile yani programlandığı şekilde etik kararlar alabilir. İnsan zekası ise toplumsal kurallar, ahlaki değerler ve etik kurallara göre karar verebilir. Etik ilkeler, ahlak kuralları ve yasal kurallar gibi sınırlayıcıları merhamet ve empati gibi duygularla harmanlayarak yönetebilir ve karar alırlar. İnsana özgü duyguların ne oluşumu ne uygulanması konusunda yapay zekanın eğitilebilmesi şimdilik mümkün görünmüyor.
Yapay zeka, teoride tarafsızdır ama kendisine yüklenen verilerde önyargı varsa karar verme sürecinde önyargılarını yansıtarak yanlı taraf alabilirler. İnsan zekası kişisel deneyim, inanç ve kültürel etkilerden dolayı önyargı olabilir. Bu önyargıyı bilinçli ve bilinçsiz olarak karar alma süreçlerine yansıtabilir. İnsanlar yanlı kararlar aldıklarını farkettiklerinde hemen düzeltebilirler ama yapay zeka güncellenene kadar yanlı kararını düzeltemez.
Yapay zekanın aldığı kararlardan sorumluluğu yoktur. Sorumluluk yapay zekayı kullanan kişi veya kuruma aittir. İnsan zekası ile aldığı kararlardan bireysel sorumluluğu olduğu gibi aldığı hatalı kararlardan ders çıkarabilirler. İnsan zekası sorumluluk bilinci içerdiğinden aynı hataları tekrar yapmamayı başarabilir. Oysa yapay zeka güncellenene kadar aynı hatayı yapmaya devam eder.
Yapay zeka toplumsal etkileşimleri modelleyebilir ama toplumsal ilişkilerin karmaşıklığını bütün boyutlarıyla kavrayamaz. Sosyal dinamiklerin kaynağını oluşturan niyetleri, kişiler ya da toplumlar arasındaki duygusal bağları ve yasal, ahlaki, etik kurallar dışında kalan grup hiyerarşilerini anlayamayabilir. İnsan zekası sosyal ilişkilerinde zengin anlayışa sahiptir. Kişilerarası dinamikleri, sosyokültürel normları ve sosyal beklentileri değerlendirerek alır. İnsanlar için sosyal çevre ve toplumsal bağlam bireysel kararları etkileyen önemli faktörlerdendir.
Kısaca; yapay zeka, daha hızlı ve geniş veriyle, kendisine yüklenen algoritmalara göre karar verebilirken, insanlar duygusal ve bağlamsal zenginliklerle donatılmış karmaşık süreçlerle karar alır.
Bu farklar, özellikle etik, yaratıcılık ve toplumsal karmaşıklık gibi insan faktörlerinin devreye girdiği konularda yapay zeka ve insan zekasını birbirinden ayırır. Yapap zekanın insanı tamamen ikame etmesi zorlayıcı olsa da, insan ve yapay zekanın birlikte çalışması çok yönlü ve etkili kararlar alınmasını sağlayabilir.