Savaşın Gölgesinde Ekolojik Kriz: Baraj Yıkıldı Ağır Metaller Taşındı

Ukrayna'daki Kakhovka Barajı'nın yıkılması sonrası 90 bin tondan fazla toksik ağır metal suya karıştı, mayınlar kontrolsüz şekilde sürüklenirken, insan sağlığı ve çevre üzerindeki uzun vadeli riskler endişe yaratıyor.

Ukrayna'daki Kakhovka Barajı’nın Haziran 2023’te yıkılması, sadece savaşın ön cephe hattını değil, aynı zamanda ekosistemleri ve insan sağlığını da büyük bir tehlikeyle karşı karşıya bıraktı. Patlama sonucunda, Dinyeper Nehri boyunca uzanan geniş alanlar sular altında kalırken, 90 bin tondan fazla toksik ağır metal içeren göl yatağı tortusu açığa çıktı. Bu durum, uzmanlar tarafından "saatli bomba" olarak nitelendirilen bir çevresel felaketi tetikledi.  SAVAŞIN GÖLGESİNDE EKOLOJİK KRİZ  Kakhovka Barajı’nın yıkılması, Avrupa'nın en büyük rezervuarlarından birinden gelen devasa su akışını serbest bırakarak Ukrayna ve Rusya kontrolündeki yerleşim yerlerini adeta yuttu. Sel suları, yerel bitki örtüsünü ve yaban hayatını yok ederken, nehir kıyısındaki hassas ekosistemler de ağır darbe aldı. Uzmanlar, bu ekolojik yıkımın uzun vadeli etkilerinin son derece ciddi olabileceği konusunda uyarıyor.  SEL SULARI MAYINLARI TAŞIDI  Sel sularının sürüklediği sadece ağır metaller olmadı. Aynı zamanda bölgedeki işaretli mayın tarlaları da suya kapılarak patlayıcıların kontrolsüz şekilde taşınmasına yol açtı. Yükselen su seviyeleri mayınları gizleyerek tehlikeli alanların tespit edilmesini zorlaştırdı. Bu durum, kitlesel tahliyelerin yanı sıra bölgeye geri dönüşleri de riskli hale getirdi.  Cenevre Sözleşmeleri’ne göre savaş zamanında bir barajın yıkılması uluslararası hukuk ihlali olarak kabul edilir. Batılı istihbarat raporları ve bağımsız soruşturmalar, yıkımın arkasında Rusya’nın olabileceğine işaret ediyor. Ancak çatışma devam ettiği sürece bu iddiaların tam olarak doğrulanması oldukça zor.  AĞIR METALLER YAYILDI  Su seviyesinin çekilmesinin ardından bazı Ukraynalılar taşkın alanlarındaki evlerine geri döndü. Ancak tehlike henüz sona ermedi. Science dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre, göl yatağındaki tortuların aşınması, toprağa gömülü on binlerce ton toksik ağır metali su kaynaklarına taşıyarak insan sağlığını tehdit etmeye devam ediyor.  Araştırmacılar, taşkından aylar sonra nehir boyunca yüksek konsantrasyonlarda çinko, bakır, arsenik, kobalt ve petrol ürünleri gibi zehirli maddelerin tespit edildiğini belirtiyor. Ağır metal maruziyeti; beyin, karaciğer, bağışıklık sistemi ve kalp üzerinde kalıcı hasarlara yol açabilirken, genetik bozukluk riskini de artırıyor.  EKOSİSTEM VE TARIM TEHLİKEDE  Ağır metallerin bitki örtüsü tarafından emilme ve yerel besin zinciri aracılığıyla yayılma riski de endişe verici boyutlarda. Özellikle tarımsal alanlarda biriken toksik maddelerin, gıda güvenliğini tehdit ederek uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabileceği belirtiliyor.  Bilim insanları, ağır metal yayılımını önlemek ve bölgeyi güvenli hale getirmek için kapsamlı bir inşaat çalışması öneriyor. Ancak çatışmanın sürdüğü ve alanın Rus kontrolü altında olduğu göz önüne alındığında, bu tür müdahalelerin savaş sona erene kadar uygulanabilir olmadığı ifade ediliyor.  KÜRESEL ÇAĞRI: ACİL MÜDAHALE GEREKLİ  Ukrayna’daki bu çevresel felaket, sadece savaşın doğrudan etkileriyle sınırlı kalmayıp uzun vadeli ekolojik ve sağlık riskleri barındırıyor. Uluslararası toplumun ve çevre örgütlerinin bölgeye yönelik daha somut ve hızlı adımlar atması gerektiği vurgulanıyor. Savaşın gölgesindeki bu çevresel kriz, insan sağlığı ve ekosistemler üzerindeki tahribatıyla dünya gündeminde yerini koruyor.